PODZIAŁ WYROBÓW CERAMIKI BUDOWLANEJ

Grupy wyrobów
Asortyment wyrobów ceramiki budowlanej jest bardzo obszerny, uzasadniają to wymienione poprzednio rozliczne zastosowania tego materiału w konstrukcjach budowlanych. Ze względu na przeznaczenie, cały asortyment ceramicznych wyrobów budowlanych można podzielić na następujące, charakterystyczne grupy:

• wyroby murowe (cegły i pustaki),
• wyroby elewacyjne,
• wyroby stropowe.

Już z tego widać, że główne grupy asortymentowe wyrobów pokrywają się z głównymi elementami konstrukcji budynku. Z wyrobów ceramicznych można wykonać wszystkie główne części budynku.

CEGŁY

Cegły są najbardziej powszechnym i uniwersalnym asortymentem wyrobów ceramiki budowlanej, można z nich wykonywać wszystkie elementy budowli, w których stosuje się techniki murarskie. Cegły mogą być zwykłe, przeznaczone do wykonywania murów wymagających tynkowania lub licowe, które mają zmniejszone odchylenia wymiarów oraz dopuszczalne wady, wyższy zakres klas wytrzymałości na ściskanie, mniejszą nasiąkliwość oraz na ogół większą odporność na działanie mrozu. Cegły licowe nie wymagają tynkowania i stosowane są do licowania ścian i obmurowywania różnych obiektów i urządzeń.

Ze względu na otwory i drążenia, cegły mogą być:

• bez otworów, w których nie dopuszcza się drążeń, otworów chwytowych ani żadnych innych otworów, cegły te używa się do wykonywania fundamentów oraz murów narażonych na częste nawilżanie i zamrażanie- -odmrażanie;
• pełne, w których dopuszcza się do 10% drążeń, stosuje się je powszechnie do wykonywania wszelkiego typu ścian wewnętrznych i zewnętrznych, zwłaszcza ścian konstrukcyjnych, również fundamentowych;
• drążone o udziale drążeń od 10% do 40% w stosunku do powierzchni podstawy; stosuje się je w celu zmniejszenia masy ściany, w podobnym jak poprzednio zakresie, ale powyżej przylegającego terenu (50 cm);
• szczelinowe - to cegły drążone, w których drążenia w kształcie wydłużonych otworów rozmieszczone są w równoległych rzędach przemiennie tak, by otwory jednego rzędu przypadały w środku długości otworów drugiego rzędu; cegły te stosuje się w celu zmniejszenia masy, ale przede wszystkim w celu zwiększenia izolacyjności cieplnej ściany; cegły te mogą być podłużne (ze szczelinami skierowanymi równolegle do długości) lub poprzeczne (ze szczelinami skierowanymi prostopadle do długości); w ścianach zewnętrznych cegły te powinny być układane drążeniami równolegle do lica ściany, wówczas wydłuża się drogę przewodzenia ciepła, a izolacyjność ściany się zwiększa; cegły szczelinowe stosuje się do wykonywania warstw zewnętrznych ścian wielowarstwowych oraz ścian zewnętrznych wykonywanych w połączeniu z pustakami; cegły szczelinowe mogą być stosowane również w ścianach wewnętrznych, ale w tym przypadku ze względu na wymagania akustyczne powinny być układane drążeniami prostopadle do lica ściany.

Produkowane w Polsce cegły mają drążenia skierowane prostopadle do powierzchni podstawy, są pionowo drążone. Wyjątek od tej reguły stanowią cegły dziurawki, które mogą mieć drążenia skierowane prostopadle lub równolegle do powierzchni podstawy. Te ostatnie cegły przeznaczone są głównie do wykonywania ścian działowych rozdzielających pokoje w obrębie jednego mieszkania. Pozostałe cegły dziurawki stosuje się, jako materiał uzupełniający przy wykonywaniu ścian z cegieł i pustaków lub z innych materiałów. Cegły mają zwykle kształt prostopadłościanu o wymiarach tradycyjnych - pojedyncze, podwójne i potrójne lub modularnych - pojedyncze i podwójne Cegły o wymiarach tradycyjnych, zwane najczęściej cegłami budowlanymi, wykorzystuje się do wykonywania ścian wewnętrznych i zewnętrznych, nośnych i nienośnych oraz jako materiał uzupełniający do innych wyrobów. Cegły o wymiarach modularnych stosuje się również do wykonywania ścian wewnętrznych i zewnętrznych, ale również w przypadku ścian wykonywanych z pustaków modularnych. Coraz częściej z cegieł modularnych wykonywane są zewnętrzne, samonośne warstwy ścian zewnętrznych wielowarstwowych. Cegły ceramiczne pełne mają gęstość objętościową około 1,8 kg/dm3, a drążone zwykle 1,0-1,6 kg/dm3 Mogą też być produkowane cegły o gęstości znacznie niższej np. 0,6 - 1,0 kg/dm3 stosowane jako materiał termoizolacyjny w ścianach jednowarstwowych. Trzeba jednak dodać, że obecnie nawet przy tak niskiej gęstości objętościowej uzyskuje się wytrzymałość na ściskanie rzędu 10 MPa, co pozwala stosować takie cegły w ścianach konstrukcyjnych. Cegły, podobnie jak większość wyrobów ceramiki budowlanej, mają porowatą strukturę materiału, ale produkowane są także cegły klinkierowe ze spiekających się materiałów ceramicznych. Cegły te charakteryzują się wysoką wytrzymałością na ściskanie, niską nasiąkliwością oraz dużą odpornością na działanie czynników atmosferycznych. Stosowane są, zatem tam, gdzie wymagana jest duża nośność i trwałość muru liczona nawet na setki lat. Spośród ogółu cegieł warto w tym miejscu wyróżnić jeden typ cegieł: cegły kratówki K1, K2, K3 o charakterystycznym układzie drążeń, dzięki któremu prze-wodność cieplna muru z tych cegieł przy ułożeniu ich podłużnie i poprzecznie do lica muru jest mniej więcej taka sama. Dzięki tej właściwości, kratówki cieszą się niesłabnącym powodzeniem ze względu na ułatwiony sposób murowania.

PUSTAKI ŚCIENNE

Pustaki ceramiczne ścienne mają, w stosunku do cegieł, większe wymiary, mniejszą gęstość objętościową, a ściany z nich wykonywane charakteryzują się lepszą izolacyjnością cieplną. Udział drążeń w pustakach wynosi zwykle od 20% do 60% w stosunku do powierzchni podstawy. Z pustaków można szybciej murować, ale pamiętać trzeba, że w zależności od typu i sposobu wykonania pustaka, różne są sposoby układania pustaków w murze i różne techniki murowania. W Polsce produkowane są głównie pustaki przeznaczone do murowania tradycyjnego, które mogą służyć do wykonywania wszystkich rodzajów ścian. Produkowane są także pustaki przeznaczone do murowania na suchy styk oraz na wpust - wypust, spotyka się również pustaki przystosowane do murowania ze spoinami pocienionymi. Pustaki tego rodzaju pozwalają na, niekiedy nawet znaczne, przyspieszenie procesu murowania. Są jednak ściśle zorientowane do wykonywania określonych ścian: zewnętrznych, wewnętrznych konstrukcyjnych, działowych. Pustaki z zasady przeznaczone są do tynkowania. Produkowane w kraju pustaki ścienne są pionowo drążone; z pustaków takich można wykonywać zarówno ściany konstrukcyjne jak i niekonstrukcyjne, zewnętrzne i wewnętrzne. Pewien wyjątek w grupie pustaków ściennych stanowią pustaki do ścian działowych rozdzielających ściany pomiędzy pokojami oraz pomiędzy pokojami a sanitariatami w obrębie tego samego mieszkania. W tym przypadku produkuje się zwykle pustaki poziomo drążone, które służą do wykonywania tego typu ścian niekonstrukcyjnych. Podobnie jak w przypadku cegieł pustaki mogą być drążone, o różnym kształcie i układzie drążeń i szczelinowe Produkowane są głównie pustaki szczelinowe ze względu na duże korzyści, jakie uzyskuje się ze stosowania ich w ścianach zewnętrznych. Pustaki tego rodzaju znakomicie podwyższają izolacyjność cieplną ściany. Z pustaków ceramicznych mogą być wykonywane również takie elementy ścian, jak przewody dymowe i wentylacyjne. Do tego celu produkowane są specjalne pustaki do przewodów dymowych i wentylacyjnych o różnym kształcie i przekroju poprzecznym otworu tworzącego przewód kominowy czy wentylacyjny.

ŚCIANY

Ściana jest konstrukcją budowlaną, będącą pionową przegrodą oddzielającą przestrzeń wewnętrzną budynku od środowiska zewnętrznego lub rozdzielającą pomieszczenia od siebie. Ze względu na usytuowanie można wyodrębnić ściany zewnętrzne i wewnętrzne. Ze względu na pracę statyczną ściany dzieli się na ściany konstrukcyjne (nośne), samonośne, osłonowe i działowe. Ściany nośne - służą do przekazywania obciążeń od dachu, stropów, balkonów i ścian wyższych kondygnacji na fundament. Ściany samonośne - nie podpierają stropów i dachu, natomiast przekazują obciążenia poziome od wiatru na konstrukcję budynku np. na ściany poprzeczne, przenoszą również na fundament ciężar ściany z całej wysokości budynku. Ściany osłonowe - są to nienośne ściany zewnętrzne, przenoszące tylko obciążenie od własnego ciężaru i od ciężaru przedmiotów i urządzeń zamocowanych do nich z jednej kondygnacji na konstrukcję podpierającą tj. strop lub fundament, a obciążenia od parcia lub ssania wiatru - w obrębie pola jednej kondygnacji. Ściany działowe - są nienośnymi ścianami wewnętrznymi, przenoszącymi obciążenia ciężarem własnym i zawieszonymi na nich przedmiotami z jednej kondygnacji na strop lub podłogę na gruncie.

Mur to konstrukcja wykonana z elementów murowych łączonych ręcznie z użyciem zapraw budowlanych. Elementy murowe mogą być ceramiczne, wapienno-piaskowe, ze zwykłego betonu, z lekkich betonów kruszywowych, z betonu komórkowego i z naturalnych kamieni. Z kolei obiekt, w którym ściany konstrukcyjne wykonane są z murów nazywamy budynkiem murowanym. ŚCIANY WEWNĘTRZNE NOŚNE Zadaniem ścian wewnętrznych jest przede wszystkim przeniesienie obciążenia pionowego pochodzącego ze stropów i z konstrukcji dachu na ściany znajdujące się niżej, a w końcu na fundamenty. Z tego względu ściany te muszą charakteryzować się wystarczającą nośnością (wytrzymałością) na ściskanie. Nośność muru zależy od:

• wytrzymałości elementów murowych (cegieł, pustaków),
• wytrzymałości zaprawy,
• rodzaju wiązania muru,
• kształtu i rozmiarów elementów murowych,
• kształtu i rozmiarów muru oraz warunków jego podparcia,
• jakości wykonawstwa.

Ściany wewnętrzne nośne są ścianami jednorodnymi, wykonywanymi z jednego rodzaju cegieł bądź pustaków. Za dobór właściwej (popartej obliczeniami statycznymi) marki i rodzaju zaprawy oraz cegieł lub pustaków o odpowiedniej wytrzymałości odpowiedzialny jest projektant, który w swojej pracy oprócz własnego doświadczenia korzysta z fachowej literatury i obowiązujących norm. Bardzo istotny wpływ na nośność konstrukcji i jej trwałość ma zachowanie odpowiedniego reżimu wykonawstwa. Wiele zależy tu od wyboru przez inwestora dobrej, sprawdzonej firmy budowlanej. Inwestor powinien również zatrudnić inspektora nadzoru - osobę, która w jego imieniu nadzoruje i kontroluje pod względem technicznym i ekonomicznym prace na budowie.

WYTYCZNE WYKONAWSTWA ŚCIAN JEDNORODNYCH

W celu zapewnienia odpowiedniej wytrzymałości i stateczności muru elementy w murze muszą być w odpowiedni sposób "przewiązane" tzn. ułożone tak, aby mogły ze sobą współpracować, tworząc jedną konstrukcyjną całość - po to by mogły równomiernie przenosić obciążenia na niższe warstwy muru aż do fundamentów. Układy cegieł w murze - czyli ich rozmieszczenie w pewnym rytmicznym porządku nazywamy "wiązaniem". W murach wykonywanych z cegieł pełnych lub otworowych o tradycyjnych wymiarach stosuje się wiązania: pospolite (inaczej blokowe lub kowadełkowe), krzyżykowe (weneckie), polskie (gotyckie) i wielorzędowe. Mur nie przewiązany na skutek nierównomiernego działania sił, może się rozwarstwiać. Wiązanie cegieł i pustaków polega na ich przesunięciu w sąsiednich warstwach o 1/2 lub 1/4 długości w ten sposób, aby spoiny pionowe nie pokrywały się. Przy wiązaniu kolejnych warstw w zakończeniach, w narożach, filarach i połączeniach murów zachodzi konieczność zastosowania cegieł "ułamkowych". Otrzymuje się je przez odpowiednie przecięcie cegły pełnej młotkiem murarskim. Przy wznoszeniu murów z pustaków nie stosuje się tradycyjnych wiązań murów (pustaki trudno jest podzielić na odpowiednie części). W tym przypadku zwraca się tylko uwagę na przewiązania spoin pionowych tak poprzecznych jak i podłużnych. Na rysunek muru nie zwraca się uwagi, gdyż ściany te są tynkowane. Spoiny pionowe w dwóch sąsiednich warstwach powinny mijać się, co najmniej o 60 mm w murach z cegły pełnej, kratówki i dziurawki oraz co najmniej o 50 mm - w murach z pustaków. Wytrzymałość zaprawy w murze jest na ogół dużo niższa od wytrzymałości cegieł. Z tego względu spoiny poziome nie powinny być zbyt grube. Grubość spoin przyjmuje się w spoinach poziomych równą 12 mm, a w spoinach pionowych 10 mm, przy dopuszczalnych przez normę odchyleniach. Grubość spoiny powinna być jednakowa na całej długości. Na skutek wypychania zaprawy i nacisku górnych warstw muru, zbyt grube spoiny prowadzą do nadmiernego osia-dania muru - co grozi powstaniem zarysowań i do zmniejszenia jego wytrzymałości. Ponadto izolacyjność termiczna zaprawy jest dużo gorsza niż ceramiki - nadmiernie grube spoiny to gorszy współczynnik przenikania ciepła k dla całego muru i niebezpieczeństwo powstania tzw. mostków termicznych. Jeśli mur ma być tynkowany lub spoinowany po zakończeniu murowania, wykonuje się spoiny "niepełne" tzn. pozostawiając niewypełnioną spoinę na głębokości ok. 15 mm od lica muru. Mury, które nie będą tynkowane, powinny być starannie wyspoinowane. Spoiny można wykonać równocześnie ze wznoszeniem muru lub po jego wykonaniu. Mury należy wznosić, rozpoczynając od naroży, równomiernie na całej ich długości, a ściany poprzeczne i podłużne wykonywać jednocześnie z odpowiednim wzajemnym przewiązaniem lub zakotwieniem. Mury nośne na danej kondygnacji powinny być wykonane z tego samego rodzaju cegieł bądź pustaków i na jednakowej zaprawie. W przeciwnym przypadku w wyniku różnic w skurczu różnych materiałów może dojść do zarysowania konstrukcji.

ŚCIANKI DZIAŁOWE

Ścianki działowe umożliwiają podział wnętrza budynku na poszczególne pomieszczenia o różnym przeznaczeniu. Stanowią głównie przegrodę optyczną i akustyczną. W przypadku oddzielenia pomieszczeń, w których panują różne temperatury powietrza np. między łazienką a holem, ścianki działowe muszą zapewniać również odpowiednią izolacyjność termiczną - wówczas należy je wykonywać z pustaków. Ich rodzaj i grubość dobierana jest przez projektanta. Ścianki działowe muruje się stosując wiązanie pospolite (blokowe). Ich grubość w przypadku zastosowania cegły pełnej, dziurawki i kratówki wynosi 1/2 wymiaru cegły. Krótsze ścianki działowe i te, na których nie przewiduje się prowadzenia instalacji sanitarnych oraz między pomieszczeniami, dla których nie ma specjalnych wymogów ochrony akustycznej (np. pomieszczenia gospodarcze), można wykonywać o grubości 1/4 cegły - układając cegły na rąb z przewiązaniem spoin pionowych, co pół cegły. Ściany działowe uzyskują swoją stabilność poprzez właściwe połączenie z przylegającymi ścianami nośnym oraz zewnętrznymi - mocuje je na obrzeżach pionowych w pozostawionych gniazdach lub bruzdach bądź przy pomocy kotew stalowych. Nie należy ich jednak murować jednocześnie z nimi, gdyż mogą wówczas zmienić układ statyczny konstrukcji - nieprzewidziany przez projektanta - i spowodować powstanie zarysowań, a nawet pęknięć w konstrukcji budynku. Jako żelazną zasadę należy przyjąć wykonywanie ścianek działowych możliwie późno - po zakończeniu procesów osiadania konstrukcji budynku. Nie wolno ścianek działowych murować przed zakończeniem tzw. stanu surowego budynku. Celowe jest oddzielenie ścian działowych od stropów materiałami ściśliwymi uniemożliwiającymi powstanie monolitycznych połączeń. W tym celu przed ułożeniem pierwszej - dolnej warstwy ściany, na stropie układa się warstwę papy asfaltowej. U góry ściany również nie łączy się ze stropem, a wręcz przeciw-nie należy ją zakończyć ok. 2 cm pod nim. Pozostawioną pustą szczelinę wypełnia się materiałem ściśliwym w celu umożliwienia swobodnych ugięć górnego stropu.

ŚCIANY ZEWNĘTRZNE

W okresie ostatnich 20 lat innowacje w budownictwie murowym dotyczyły oprócz elementów wykończeniowych właściwie jedynie ścian zewnętrznych. Pozostałe elementy konstrukcyjne budynków tj. fundamenty, ściany wewnętrzne nośne, stropy i dachy nie uległy większym zmianom. Głównym powodem postępu technicznego w tej dziedzinie jest stawianie ścianom bardzo ostrych wymagań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa konstrukcji, wysokiej izolacyjności termicznej i akustycznej, odporności na oddziaływanie środowiska zewnętrznego i odporności ogniowej. Dodatkowymi uwarunkowaniami, które należy zapewnić to:

możliwość kształtowania przestrzeni i architektonicznego wyrazu,

ekonomika, trwałość i łatwość montażu,

wymagania ochrony środowiska naturalnego,

kształtowanie mikroklimatu w budynku i ochrona zdrowia jego mieszkańców.

RODZAJE ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH

Ściany jednomateriałowe - wymurowane są z jednego rodzaju elementów murowych na całej grubości ściany. Ze względu na wymogi normy "Ochrona cieplna budynków" ściany tego typu stosowane są dotychczas sporadycznie. Ściany dwuwarstwowe - (ściany ocieplone) - to mury wykonane z jednorodnego rodzaju elementów murowych, do których od strony zewnętrznej mocuje się izolację termiczną i lekką zewnętrzną okładzinę chroniącą termoizolację przed zniszczeniem. Głównym zadaniem znajdującej się od strony wewnętrznej warstwy murowej jest przeniesienie obciążeń ze stropów i innych elementów konstrukcyjnych na fundamenty. Warstwa ta przenosi również ciężar termoizolacji i zewnętrznej okładziny. Umieszczenie termoizolacji od strony zewnętrznej chroni zimą ścianę przed przemarzaniem, a latem przed nadmiernym jej nagrzaniem. Zastosowanie izolacji termicznej o odpowiedniej grubości pozwala w prosty sposób na uzyska-nie wartości współczynnika przenikania ciepła ko do wartości nawet poniżej 0,30 W/m2 K. W zależności od wytrzymałości zastosowanych elementów murowych ściany te nadają się zarówno do budynków parterowych jak i wysokich. Ściany te charakteryzują się łatwością wykonawstwa: najpierw muruje się jednorodną warstwę nośną wszystkich ścian budynku, następnie mocuje się materiał termo-izolacyjny i na końcu wykonuje się zewnętrzną warstwę ochronną. Wadą tego rozwiązania jest stosunkowo mała trwałość. Cienka warstwa ochronna (osłonowa) nie chroni w zadowalający sposób termoizolacji przed zniszczeniem na skutek działania czynników zewnętrznych takich jak mróz, wiatr i uderzenia. Z tego względu trwałość termoizolacji jest również niższa od trwałości muru i na ogół nie przekracza 30 lat. Po okresie tym ściana nadaje się na ogół do kapitalnego remontu. Wada ta została wyeliminowana w ścianach trójwarstwowych (szczelinowych).

Ściany trójwarstwowe (szczelinowe) - składają się z dwóch warstw murowych wymurowanych w odległości od 5 cm - 15 cm od siebie i połączonych ze sobą kotwami. Powstałą między murami szczelinę wypełnia się całkowicie lub częściowo materiałem termoizolacyjnym.

W tego typu ścianie występuje wyraźny rozdział funkcji poszczególnych jej warstw:

• warstwa wewnętrzna - konstrukcyjna - chroni ścianę przed wpływami wewnętrznymi,
• warstwa środkowa - termoizolacyjna - zapewnia odpowiednią izolacyjność cieplną ściany jako prze-grody zewnętrznej,
• warstwa zewnętrzna - osłonowa - chroni ścianę przed czynnikami zewnętrznymi.

Ściany szczelinowe charakteryzują się tak samo dobrymi wskaźnikami wytrzymałościowymi i termoizolacyjnymi jak ściany dwuwarstwowe przy dużo większej ich trwałości (ok. 100 - 150 lat). Co prawda koszt budowy ścian trójwarstwowych jest o ok. 40% większy od ścian dwuwarstwowych to jednak z uwagi na dużo niższe koszty eksploatacyjne budynku ze ścianami szczelinowymi ich zastosowanie jest również ekonomicznie uzasadnione. Ponieważ każda warstwa ściany szczelinowej ma inne zadanie do spełnienia, możliwe jest optymalne ich zaprojektowanie, a tym samym optymalizacja całej przegrody. Wewnętrzna warstwa konstrukcyjna przenosi na fundamenty obciążenia pionowe od konstrukcji dachu i stropów oraz obciążenia poziome (np. parcie wiatru) przekazywane za pośrednictwem kotew z warstwy osłonowej. Jednocześnie nie jest ona narażona na wpływ czynników atmosferycznych. Dlatego praktycznie jedyny wymóg stawiany tej warstwie to odpowiednia wytrzymałość na ściskanie. W celu poprawienia izolacyjności całej przegrody warstwę nośną wykonuje się z pustaków, które oprócz odpowiedniej wytrzymałości charakteryzują się również dobrą izolacyjnością termiczną. Warstwę tę wykonu-je się z pustaków szczelinowych typu Max, U, Sz i K065 - 2W oraz z cegieł kratówek (K-2, K-3), a bardziej obciążone fragmenty muru (np. filarki między-okienne) z cegły pełnej. Przy czym zastosowanie konkretnego rodzaju wyrobu zależy w dużej mierze od lokalnych tradycji i dostępności na rynku. Zadaniem zewnętrznej warstwy osłonowej jest ochrona ściany przed wpływami atmosferycznymi i przenoszenie obciążeń poziomych od parcia i ssania wiatru na inne elementy konstrukcji budynku. Warstwa ta nie jest obciążona stropami. Elementy warstwy osłonowej muszą być odporne na działanie mrozu i wilgoci atmosferycznej oraz duże wahania temperatury. Z tego względu najlepiej nadają się tu cegły elewacyjne (licowe) i klinkierowe. W tym przypadku ściany oczywiście nie tynkuje się od zewnątrz. Możliwe jest również wykonanie warstwy osłonowej ze zwykłej cegły pełnej lub kratówki - konieczne jest wówczas ułożenie tynku lub innej warstwy wykończeniowej np. płytek elewacyjnych. Szczelina wewnątrz ściany może być całkowicie lub częściowo wypełniona materiałem termoizolacyjnym. Materiał termoizolacyjny w postaci płyt lub mat mocuje się do wewnętrznej konstrukcyjnej ścianki za pomocą kotewek i "szpilek" z nakładką dystansową lub jest miejscowo przyklejany. W Polsce praktycznie tylko styropian, wełna mineralna i szklana mają odpowiednią skuteczność izolacyjną i z tego względu zaleca się stosowanie tych materiałów do ścian warstwowych. Najbardziej prawidłowe jest projektowanie ścian warstwowych ze szczeliną nie wypełnioną w pełni materiałem termoizolacyjnym, a więc z pozostawieniem pustej szczeliny powietrznej. Szczelina ta usytuowana od strony zewnętrznej - powinna być przewietrzana (wentylowana) powietrzem napływającym z zewnątrz przez puste nie wypełnione zaprawą "spoiny" w dolnej warstwie muru i wypływającym górą pod okapem Zadaniem szczeliny powietrznej jest odprowadzenie pary wodnej (pochodzącej z wnętrza domu) wykraplającej się na styku ścianki osłonowej i termoizolacji, dzięki czemu nie zachodzi do jej zawilgocenia. Brak wentylowanej szczeliny może powodować zawilgocenie materiału termoizolacyjnego również na skutek przedostającej się wilgoci bezpośrednio ze ścianki zewnętrznej od opadów atmosferycznych. Zawilgocenie termoizolacji znacznie pogarsza izolacyjność cieplną ściany, prowadzi do zwiększenia strat ciepła w pomieszczeniach, a tym samym do zwiększenia kosztów ogrzewania budynku. Ponadto elementy murowe stykające się przez dłuższy czas z zawilgoconą termoizolacją w okresach obniżonych temperatur są narażone na destruktywne działanie zamarzających, znajdujących się w porach muru drobin wody. Natomiast w okresie letnim szczelina powietrzna wentyluje i chłodzi warstwę muru osłonowego (np. z klinkieru) zapobiegając powstawaniu nadmiernych naprężeń termicznych w tej warstwie, mogących prowadzić do zarysowań termicznych przy dużym nasłonecznieniu. Skutecznie działająca wentylacja szczeliny powietrznej znacznie zwiększa trwałość całej ściany. Przestrzeń wentylowana powinna mieć szerokość minimum 4 cm. Otwory wlotowe powietrza u dołu i wyloty u góry ściany powinny mieć łączny przekrój 10 cm2 na pasmo muru o szerokości 1 m (wg norm brytyjskich). Otwór wlotowy można uzyskać np. przez niezapełnienie spoiny pionowej między cegłami lub wmurowując cegłę kratówkę albo dziurawkę na rąb w ściance osłonowej i nie tynkując ściany w tych miejscach. Wspomniano wyżej, że warstwy murowe w ścianach szczelinowych łączy się za pomocą kotew, których celem jest przenoszenie obciążeń poziomych od wiatru z warstwy osłonowej na wewnętrzną warstwę konstrukcyjną. Kotwy powinny być wykonane ze stali nierdzewnej. Łączny przekrój kotew powinien wynosić 0,6 cm2 na 1 m2 ściany i powinno ich być nie mniej niż 5 na 1 m2 muru, przy maksymalnej odległości między nimi 75 cm w poziomie i 50 cm w pionie. W narożnikach, przy otworach okiennych i drzwiowych należy ułożyć dodatkowe kotwy. W poziomach, gdzie jest to niemożliwe należy wygiąć kotwy ze spadkiem na zewnątrz (w celu odprowadzenia ewentualnych skroplin jak najdalej od termo-izolacji). Minimalna długość zakotwienia kotew w warstwach murowych wynosi 50 m. Oprócz właściwego rozstawu kotew istotne jest również ich położenie w przekroju ściany. Ponieważ ścianka osłonowa i ścianka konstrukcyjna murowane są z różnych elementów, nie zawsze dobranych pod względem wysokości, należy dążyć do tego, aby te spoiny, w których umieszcza się kotwy miały równy poziom. W murach z wentylowaną szczeliną powietrzną kotwy powinny być zaopatrzone w kapinos i tak ułożone w murze, aby kapinos znajdował się w pustce powietrznej. Zadaniem „kapinosa” jest niedopuszczenie do przepływu wody po kotewce ze ścianki osłonowej do konstrukcyjnej. Woda zatrzymuje się na kapinosie i skapuje w wentylowaną szczelinę po-wietrzną, skąd częściowo jest odparowywana, a jej nadmiar, który gromadzi się na dole na warstwie izolacji przeciwwilgociowej odprowadzany jest na zewnątrz ściany przez otwór odpływowy. STROPY Pustaki stropowe Ackermana - służą do wypełnienia przestrzeni między żebrami nośnymi monolitycznego stropu, wylewanego na budowie typu Ackermana. Pustaki wykonywane są w czterech wersjach przeznaczonych do różnej wysokości stropu.

STROPY CERAMICZNE

Najpowszechniej wykonywanymi obecnie w Polsce stropami ceramicznymi są stropy Ackermana i Ceram. Stropy Ackermana Są to stropy gęsto żebrowe wykonywane na deskowaniu. Jako wypełnienie stosuje się pustaki stropowe Ackermana. Pustaki nadają kształt żeberkom żelbetowym oraz stanowią dobre podłoże dla sufitu. Pustaki Ackermana mają długość 195 i 295 mm. Powinny być układane w przy-ległych pasmach z przesunięciem o pół pustaka. W zależności od wymaganej według obliczeń statycznych nośności stropu w danym pomieszczeniu projektant dobiera odpowiednią wysokość pustaka (15, 18, 20, 22 cm) uzyskując tym samym wymaganą wysokość żelbetowego żebra wytwarzanego w czasie układania pustaków. Żebra o rozstawie równym szerokości pustaków zbroi się na ogół jednym prętem stalowym o średnicy 18 lub 20 mm. Pręt z co drugiego żebra odgina się nad pustakami przed ścianą nośną i kotwi się do górnych prętów wieńca ułożonego z prętów na murze. Po ułożeniu na deskowaniu pustaków i zbrojenia żeber przystępuje się do betonowania stropu. Przed betonowaniem pustaki należy obficie zlać wodą. Najczęściej używa się be-tonu klasy B15. Należy jednak przyjmować taką jaka jest podana w dokumentacji technicznej. Przy betonowaniu należy zwracać uwagę na dokładne wypełnienie wszystkich miejsc w żebrach i wieńcach oraz otulenie zbrojenia. Na wierzchu pustaków układa się warstwę "nadbetonu" o grubości 3 -4 cm. Strop po zabetonowaniu powinien co najmniej siedem dni nie być udostępniony do użytkowania Po upływie 3-4 tygodni można przystąpić do usuwania deskowania stropu.

Pod ściankami działowymi planowanymi równolegle do żeber stropu należy przewidzieć wzmocnione żebra, które uzyskuje się przez odpowiednie poszerzenie i za-zbrojenie. Przykładowe rozwiązania pokazano na rysunku powyżej.

ZASTOSOWANIE

Ceramiczne wyroby budowlane cenione są od lat, a nawet wieków, głównie dla-tego, ponieważ mają bardzo wiele korzystnych właściwości. Cenione są zarówno przez projektantów i wykonawców, a nade wszystko przez użytkowników domów. W domu z ceramiki mieszka się najlepiej - to znana i, mimo pojawienia się wielu nowych materiałów, stale potwierdzana prawda. Spośród wielu, warto wymienić te właściwości, które odgrywają największą rolę przy ocenie materiałów budowlanych oto one:

• duża wytrzymałość, mierzona najczęściej wytrzymałością na ściskanie, w granicach od 3,5 do 35 MPa, pozwala na stosowanie wyrobów ceramiki budowlanej w konstrukcjach przenoszących bardzo duże obciążenia;
• dobra odporność na działanie mrozu sięgająca 20 - 25 cykli zamrażania - odmrażania, ale również znacznie więcej, co pozwala na stosowanie wyrobów ceramiki budowlanej praktycznie w każdych warunkach klimatycznych;
• duża trwałość liczona nie na dziesiątki, ale nawet na setki lat wskazuje, że z tych wyrobów można wznosić solidne budynki i monumentalne budowle;
• niski współczynnik przewodności cieplnej murów z wyrobów ceramicznych w granicach 0,35 - 0,77 W/(mK) umożliwia wykonywanie ścian o bardzo dobrej izolacyjności cieplnej przy stosunkowo niskim zużyciu materiałów termoizolacyjnych;
• dobra izolacyjność akustyczna co pozwala np. na wykonywanie ścian między mieszkaniowych o grubości 25 cm z cegły pełnej; stropy Ceram mają znacznie lepszą izolacyjność akustyczną od innych rozwiązań materiałowych;
• duża zdolność akumulacji ciepła i paroprzepuszczalność wyrobów ceramiki budowlanej tworzą przyjemny i korzystny dla użytkowników pomieszczeń mikroklimat;
• dobra przyczepność do zapraw budowlanych umożliwia wykonywanie z ceramicznych wyrobów budowlanych nawet najbardziej skomplikowanych konstrukcji murowych, a przy tym murowanie nie jest sztuką trudną;
• wysoka odporność ogniowa wyrobów ceramicznych umożliwia wykonywa-nie ścian i budynków wysokich klas odporności ogniowej:
• duża różnorodność kształtu i wymiarów wyrobów budowlanych ceramicznych pozwala na ich szerokie zastosowanie w różnych rodzajach budownictwa i różnych konstrukcjach budowlanych,
• duża estetyka wyrobów; niektórych elementów ceramicznych np. klinkieru nie ma potrzeby dodatkowo upiększać malując lub nakładając tynk. W pewnym okresie historii architektury, w gotyku, ceramika była czynnikiem kształtującym ten styl.

Wymienione przykłady nie wyczerpują wszystkich możliwych zastosowań cera-miki budowlanej. Wciąż pojawiają się nowe wyroby ceramiczne i nowe ich odmiany, które mogą być stosowane w najbardziej nowoczesnych budynkach oraz w połączeniu z innymi materiałami. Coraz częściej stosowane są wyroby o określonym z góry przeznaczeniu, które mają tak dobrany kształt, wymiary i własności fizyczne, aby materiał był najlepiej wykorzystany w konstrukcji budowlanej.

Konsultant Krajowego Zrzeszenia
Producentów Materiałów Budowlanych
„CERBUD”
inż. Ryszard Belak